En toch roepen meer dan 33.000 Brabanders de Brabantse politiek vandaag op stelling te nemen. Het spel van de reconstructie kan niet zonder heldere ruimtelijke spelregels. Zonder een visie over de schaal van de veehouderij.

Wij richten ons in dit debat dan ook tot de kernvraag: welke mate en welke schaal van de veehouderij vinden wij in Brabant verantwoord. Een afweging van veehouderijbelangen tegenover belangen van natuur landschap en volksgezondheid.

Om tot een zorgvuldige afweging te komen zullen we twee aspecten goed moeten overwegen

1. Is de omvang van de schaalvergroting zoals die nu plaatsvindt een noodzakelijke ontwikkeling om de reconstructiedoelstelling te bereiken? (afwaartse beweging van natuur, terugdringen van emissies, en verduurzamen landbouw)
2. Is schaalvergroting een heilzame weg om te komen tot een duurzame ontwikkeling van de intensieve veehouderij?

1. De reconstructie bedoelde door ruimte te bieden aan de intensieve veehouderij winst te boeken voor natuur, milieu en landschap. Na een aantal jaren uitvoering is de teleurstelling over die ‘milieuwinst’ groot en de onvrede over de schaalvergroting van de bedrijven een heel terechte. Dit ongenoegen richt zich met name op de schaalvergroting in de intensieve veehouderij op juist die locaties waar dat niet duurzaam of gewenst is. Dit ongenoegen is versterkt door de extra zorgen rondom de volksgezondheidsrisico’s. Wij moeten met spijt constateren dat in de afgelopen reconstructie jaren er tot nu toe vooral extra ruimte gecreëerd is voor nieuwvestiging of uitbreiding. Dit heeft het draagvlak en de uitvoering ernstig aangetast.

Juist in de verwevingsgebieden, waar gestuurd diende te worden op kansen voor het agrarisch gezinsbedrijf is door het ruimhartig toepassen van ontheffingsmogelijkheden door het college een ontwikkeling op gang gekomen van schaalsprong van bedrijven die qua bedrijfsomvang en uitstraling niet in deze gebieden thuishoren. Deze schaalsprong heeft als vervelend neveneffect dat het kleinere gezinsbedrijf juist in die gebieden onder druk is gezet.

Daarnaast zijn de landbouwontwikkelingsgebieden vaak op verkeerde locaties en in veel te ruime omvang aangewezen. Weinig rekening houdend met huidige bewoners van die gebieden en omliggende natuur. Het is dan ook niet meer dan logisch dat gemeenten zich verzetten tegen de samenwerking met de provincie om invulling te geven aan de LOG’s. De starheid van het provinciebestuur om de begrenzing aan te passen en het aantal LOG’s te beperken heeft, gecombineerd met de ruimhartige mogelijkheden in de verwevingsgebieden geresulteerd in het afkalven van het draagvlak. Terecht trekken gemeenten en burgers dan nu ook stevig aan de bel of noodrem. En dit mag de provincie zich aanrekenen.

De ChristenUnie-SGP fractie staat nog steeds achter de doelstelling van de reconstructie en de uitwerking daarvan in zonering. Wij wilden en willen nog steeds ruimte bieden aan bedrijven die duurzaam door willen groeien, maar dan enkel op die plaatsen die daarvoor geschikt zijn, naar een omvang van een agrarisch gezinsbedrijf. Dat vraagt vandaag om een aanscherping van de ruimtelijke spelregels. Terug naar de oorspronkelijke doelstelling. Een keerpunt in de uitvoering van de reconstructie. Een nee tegen een ongebreidelde schaalvergroting en intensivering. Een ja voor de duurzame ontwikkeling en daarmee toekomst voor de sector.

Als Tweede vragen wij ons af of schaalvergroting de goede weg is om te komen tot een duurzame ontwikkeling van de intensieve veehouderij?

Aan schaalvergroting zitten wat betreft de ontwikkeling naar een duurzame landbouw voordelen. Schaalvergroting levert meer mogelijkheden op qua ruimtegebruik voor de dieren, gewenste dosering van het voedsel en de kwaliteit van het voedsel. Daarnaast zijn er extra voorzieningen mogelijk in de stallen als luchtwassers, al zijn hier ook kanttekeningen bij te plaatsen. De ChristenUnie-SGP fractie zal niet te stellen dat een grootschalig bedrijf minder diervriendelijk is dan een kleinschalig bedrijf. Mits niet in de nabije omgeving van bebouwing zijn de gezondheidsrisico’s wat ons betreft aanvaardbaar.

Echter, door de schaalvergroting staat het kleinere gezinsbedrijf onder druk. Ook zorgt grootschaligheid voor een ‘grootschalige’ behandeling van beesten. Ze worden meer en meer alleen maar productieartikel en het gevoel bij de boer dat hij werkt met levende have zal afnemen. Een ander belangrijk nadeel is de toename van grootschalig vervoer in een beperkt gebied.

Schaalvergroting om louter kostenreductie is wat onze fractie betreft een heilloze weg. Ook het gezondheidsaspect is mede een reden voor terughoudendheid bij schaalvergroting en grote dierconcentraties. Het is een helder signaal als we vandaag vaststellen dat we in Brabant schaalvergroting niet meer faciliteren.

Wij willen die schaalvergroting dan ook inperken en ons bovenmatig inspannen om de kleiner gezinsbedrijven te behouden. Wij stellen dan ook voor om een fors gedeelte van de ruimte die er nu is voor grootschalige bedrijven om te zetten naar ruimte voor gezinsbedrijven met een maximale omvang van 1,5 ha. Daarom willen we slechts beperkte doorgroeiruimte bieden in een beperkt aantal log’s. Wat ons betreft een reductie van het aantal log’s van 50 naar 10 met een maximaal bouwblok van 2,5 ha. Wel is het belangrijk dat de provincie de regie houdt om de LOG’s te ontwikkelen en in te inrichten. Regie om in nauw overleg met gemeenten de inrichting en de inplaatsing van bedrijven conform doelstelling te realiseren.

In de extensiveringsgebieden pleiten wij ervoor om het ‘slot op de muur’ principe toe te passen en dit te verwerken in de verordening ruimte. Wij willen dat wel zorgvuldig doen zodat ondernemers die dit kunnen de huidige bedrijfsvoering kunnen aanpassen aan de gezondheids en welzijnswet voor dieren. Graag zouden wij juist in deze gebieden ook een extra, mogelijk financiele, inspanning van de provincie vragen om de uitplaatsing van deze bedrijven naar een toekomstlokatie mogelijk te maken.

Voor de verwevingsgebieden bepleit de ChristenUnie-SGP fractie een maximaal bouwblok van 1,5.

Wij beseffen dat we met deze aanscherping bedrijven beperken in hun mogelijkheden. De ChristenUnie-SGP fractie vraagt dan ook van het college om de middelen die beschikbaar zijn uit het ILG budget, de BIV en VIV regeling gericht en adequaat in te zetten zodat de doelstelling van de reconstructie een impuls krijgt.

Voorzitter, voor een echte transitie naar een duurzame veehouderij is meer nodig dan verscherpte ruimtelijke spelregels waarbinnen die transitie noodzakelijk en mogelijk is. Hierin willen wij óók onze verantwoordelijkheid nemen. Wij beseffen dat wij binnen onze bevoegdheden de transitie naar een duurzame landbouw als provincie alléén niet kunnen realiseren. Daarom pleiten wij ervoor om dit een belangrijk hoofdstuk te laten zijn in de agenda voor Brabant die in ontwikkeling is. Voor een daadwerkelijke omslag is de samenwerking tussen sector, rijk, provincie en gemeenten essentieel. Hierin kan de provincie een belangrijke rol spelen. Wat onze fractie betreft zijn de uitkomsten van het debat vandaag dan ook het startpunt naar een eerlijke en duurzame veehouderij met een actieve rol van de provincie op dit dossier.

Hermen Vreugdenhil, fractievoorzitter ChristenUnie-SGP Statenfractie Noord-Brabant